جوهر نامرئی چیست؟

در زمان جنگ جهانی دوم، کارت پستالهایی از لهستان پست می شد که سربازان آلمانی به آنها توجهی نداشتند. این کارتها کاملا معمولی به نظر می آمدند اما واقعیت چیز دیگری بود. همه این کارتها حاوی مطالبی به صورت رمز بودند. از جمله درخواست غذا و دارو، اعلام مکان پایگاههای نازی ها و زندانهای اسرا. چگونه این عمل اتفاق می افتاد؟ بااستفاده از جوهر نامریی.

جوهرهای نامریی انواع مختلف دارند و به طرق مختلف عمل می کنند. بیشتر آنها بر اساس خاصیت تغییر رنگ در اثر تغییر PH عمل می کنند، دسته ای هم بر اساس اکسیداسیون مواد در اثر حرارت شهرت یافته اند.

جوهر نامرئی با تنظیم PH چگونه عمل می کند؟

وقتی چنین جوهر نامرئی به یک ماده متخلخل اضافه می شود، آب موجود در جوهر با دی اکسید کربن موجود در هوا ترکیب می شود و اسید کربنیک را بوجود می آورد. اسید کربنیک به نوبه خود با سدیم هیدروکسید وارد واکنش خنثی شدن می شود و کربنات سدیم را بوجود می آورد. خنثی شدن باز، سبب تغییر رنگ معرف می شود و در نتیجه اثر جوهر، ناپدید می شود.

این واکنشها را می توان به صورت زیر نمایش داد:

CO₂ + H₂O --> H₂CO₃

2Na(OH) + H₂CO₃ --> Na₂CO₃ + 2H₂O

مواد لازم برای تهیه جوهر نامریی:

مواد مورد نیاز برای تهیه جوهر نامریی قرمز یا آبی به شرح زیر است:

▪ ۰.۱ گرم تیمول فتالئین برای جوهر آبی یا فنل فتالئین برای جوهر قرمز.

▪ ۱۰ میلی لیتر اتیل الکل (اتانل).

▪ ۹۰ میلی لیتر آب.

▪ ۲۰ قطره محلول سدیم هیدروکسید ۳ مولار یا ۱۰ قطره محلول سدیم هیدروکسید ۶ مولار. (برای تهیه محلول سدیم هیدروکسید ۳ مولار، ۱۲ گرم سدیم هیدروکسید (NaOH) را در ۱۰۰ میلی لیتر آب حل کنید) .

طرز تهیه جوهر نامریی:

برای تهیه جوهر نامریی به طریق زیر عمل کنید:

۱) تیمول فتالئین یا فنل فتالئین را در الکل حل کنید.

۲) محلول را به ۹۰ میلی لیتر آب اضافه نموده، هم بزنید. (محلولی شیری به دست می آید.)

۳) محلول سدیم هیدروکسید را قطره قطره اضافه کنید تا رنگ آبی یا قرمز به دست آید.

۴) جوهر را روی پارچه آزمایش کنید. (پارچه کتانی یا رومیزی کهنه غیر قابل استفاده). کاغذ، فشرده تر است و کمتر به هوا اجازه واکنش می دهد، بنابر این واکنش تغییر رنگ دیرتر صورت می پذیرد.

۵) طی چند ثانیه، لکه ها ناپدید می شوند. PH محلول جوهری بین ۱۰ تا ۱۱ است اما بعد از اینکه در مجاورت هوا قرار می گیرد، به ۵ تا ۶ کاهش میابد.

۶) اگر محل لکه ها را با پنبه آغشته به محلول بازی مثل آمونیاک رقیق مرطوب کنید، لکه ها دوباره ظاهر می شوند. برعکس اگر اینکار را با سرکه انجام دهید، لکه ها سریعتر بیرنگ می شوند. شستن پارچه ها، جوهر را به طور دائمی می شوید.

نکات ایمنی:

هرگز جوهر را به صورت یا بدن کسی نپاشید. به خصوص از برخورد آن با چشمها اجتناب کنید.

تهیه و حمل محلول سدیم هیدروکسید، حتما بایستی توسط یک فرد متخصص انجام پذیرد. این ترکیب خطرناک است و به هیچ وجه نباید کار کردن با آن را با بی توجهی انجام داد. اگر به هر دلیلی این محلول با پوست تماس پیدا کرد، با آب فراوان شستشو دهید.

جوهر های نامرئی که با حرارت عمل می کنند:

اساس کار این جوهرها به این صورت است که مواد به کار رفته در اثر حرارت، اکسید می شوند که نتیجه ظاهر شدن رنگ قهوه ای در اثر حرارت است. مواد گوناگونی برای اینکار استفاده می شوند که از همه بهتر آب پیاز و آب لیمو است. شیر و سرکه هم عمل می کنند اما نه به خوبی دو مورد اول. متن مورد نظر را با قلم های قدیمی یا با خلال دندان روی کاغذ بنویسید. اجازه دهید تا پیامتان خشک شود. برای آشکار شدن پیام کافی است آن را روی شمع یا حرارت ملایم لامپ بگیرید. (احتیاط کنید!)

جوهر های نامریی تحت اشعه ماورا بنفش:

بعضی از جوهرهای نامریی، تابش فلورسانس دارند. این جوهرها در تاریکی و تحت نور ماوراء بنفش، خیلی براق و درخشنده به نظر می آیند. آنها را می توان در رنگهای بسیار متنوعی یافت و درهمه سطوح از جمله پلاستیک و شیشه به کار برد.